Handige filmpjes voor mensen met dementie

Als je opeens niet meer weet wat je met die tandenborstel moet…

Stel, je hebt een tandenborstel of een haarborstel in je handen en hebt opeens geen idee meer wat je ermee zou moeten doen. Voor iemand met dementie kan dit van de ene op de andere dag gebeuren. Wat doe je dan als partner of verzorgende? Gerjanne van Gink, zelf werkzaam in de zorg, bedacht een speciale spiegel die hierbij kan helpen. De eerste fase van de ontwikkeling is uitgebreid getest, onder meer bij Omring. En de resultaten zijn verrassend. Jacqueline Bleeker van Omring: “Dit geeft mensen hun eigenwaarde terug!”
De naam van de vinding is ‘ADS-spiegel’, waarbij ADS staat voor Algemeen Dagelijkse Structuur.  Die helpt je herinneren wat je ook weer moet doen met die tandenborstel, die kam, die washand of handdoek. Dat gebeurt aan de hand van verschillende filmpjes. Die zijn de afgelopen periode uitgebreid getest. In drie verschillende verpleeghuizen en steeds voor een periode van drie maanden of langer. En wat blijkt? Ze blijken ook prima te werken zonder zo’n smart mirror ofwel slimme spiegel.

Spiegelen

Gerjanne kwam op het idee tijdens haar werk in de zorg, dat ze combineert met haar werk als productvormgever. Bij de zorg voor mensen met dementie maakte zij vaak gebruik van een coachingstechniek die mirroring ofwel spiegelen wordt genoemd: “Als iemand bijvoorbeeld zijn tanden moet poetsen en dat gaat niet vanzelf, dan ga ik tegenover hem staan en doe ik het voor. Ik fungeer dan als een soort spiegel en de ander kan eenvoudig mijn bewegingen volgen.”

Dat principe zette de productvormgever in Gerjanne aan het denken en zo ontstond het idee voor de ADS-spiegel. De basis bestond uit een aantal filmpjes waarbij steeds een ander verzorgingsritueel wordt getoond, meestal in beeld gebracht door Gerjanne zelf. Ze poetst haar tanden, kamt haar haren, wast haar gezicht, enzovoort. Ook is op één van de filmpjes een man te zien, die zijn baard scheert.

Baard scheren

Jacqueline Bleeker, verzorgende en leerling verpleegkundige bij Omring, is enthousiast: “Wij maakten tijdens de testperiode gebruik van een IPad waarop we die filmpjes konden laten zien en dat werkte perfect! Mensen weten op een gegeven moment vaak niet meer welke handeling bij welk voorwerp hoort. Zo was er een man die zich scheerde met een elektrisch scheerapparaat en dan soms opeens over zijn hoofd ging. Dan reageerde ik geschrokken, waarvan hij op zijn beurt in de war raakte. Maar sinds hij tijdens het scheren een filmpje te zien kreeg van iemand die zich aan het scheren was, ging het goed. Sindsdien blijft hij dus gewoon bij zijn gezichtshaar.

Maar hetzelfde geldt voor een tandenborstel. Dan krijg je zo’n ding in je hand en dan weet je niet meer wat je ermee moet. In je oog, in je oor? Maar als je dan iemand ziet die het voordoet op een filmpje, dan is er meteen die herkenning. Zo van: oh ja, daar is het voor! Oh, en er moet ook nog eerst van dat spul op voor je gaat poetsen. Oh, dat staat daar. En dan pakt iemand vaak snel weer de draad op.

Ik vind dit echt een geweldige vinding! Het geeft mensen hun gevoel van eigenwaarde terug. Zo kun je dus zorg bieden met je handen op je rug. Je bent nog wel in de buurt, maar mensen kunnen het dankzij de filmpjes allemaal weer zelf doen.”

Slimme spiegel is fase 2

Fase 1 was dus een succes. Gerjanne: “Voor het testen hadden we een speciale app gemaakt met daarin de video’s en een vragenformulier voor het personeel. Dit was nog maar de eerste stap. Daarna zou de stap naar de slimme spiegel volgen. Op die spiegel wordt dan, via de sensoren, automatisch het juiste filmpje getoond. Maar het bleek dus dat die testapp met alleen de filmpjes en zonder de spiegel voor veel cliënten van Omring al heel goed beviel. Het personeel dat meedeed met de test wilde de app graag blijven gebruiken.”

Dus de spiegel is niet eens nodig?
“Het is natuurlijk wel een mooie volgende stap, maar het kan dus ook zonder. En dat maakt het meteen een stuk betaalbaarder.”

Waardoor het ook beter bereikbaar is voor mensen thuis?
“Ja, zeker! Tijdens deze tweede testfase zijn we dan ook in gesprek gegaan met mantelzorgers. Die zijn enorm geïnteresseerd. Ik kreeg zelfs de vraag of zij bijvoorbeeld zelf model konden staan voor de filmpjes voor hun partner of familielid. Een heel interessant idee! Maar dan moet je straks wel voor elke nieuwe klant nieuwe filmpjes maken. En nu leveren wij ze gewoon. Ze zitten straks standaard in de ADS Thuisapp.”

Is die app voor iedereen beschikbaar?
“Dat is wel de bedoeling. De testapp was echt alleen voor het testen. We zijn hem nu aan het verbeteren en ik denk dat we hem na de zomer beschikbaar kunnen stellen in de verschillende app-stores.”

En koop je hem dan, of neem je een abonnement?
“Ja, het wordt een abonnementsvorm en we willen graag dat hij heel laagdrempelig wordt. Dus we hopen ook dat de zorgverzekeraars hier een rol in willen spelen. We denken ook aan een gratis testperiode waarbij mantelzorgers eerst eens kunnen proberen of het werkt bij hun partner, vader of moeder. En als het bevalt, dan kunnen ze uiteindelijk overwegen om de volgende stap te zetten naar de sensor-app.”

Wat is precies de sensor-app?
“Die heb je nodig als je toch graag die slimme spiegel wilt. Dan zijn er dus sensoren nodig om te bepalen wat jij op dat moment gaat doen. Dat gebeurt aan de hand van een dagstructuur die je zelf van tevoren samenstelt. Op basis van  de volgorde van de verzorgingsrituelen en de tijd waarop je normaal gesproken de badkamer in gaat. De sensor registreert dan dat je binnenkomt en schakelt automatisch het eerste filmpje in. Dat krijg je dan via de spiegel te zien. Het systeem registreert dat die handeling al gedaan is, en laat dat filmpje dus niet meer zien, die dag. Ik hoop die sensor-app volgend jaar klaar te hebben en die is in eerste instantie alleen beschikbaar voor de IPad. Waarschijnlijk gaan wij die IPads met sensoren leveren aan zorginstellingen die ze dan bijvoorbeeld weer kunnen uitlenen aan gebruikers thuis.”

Nog een laatste vraag. Er zijn toch ook mensen met dementie die bang zijn van hun eigen spiegelbeeld?
Jacqueline Bleeker: “Dat komt inderdaad voor. Dementie is sowieso voor iedereen anders. Daarom zal deze oplossing ook niet voor iedereen geschikt zijn. Maar als je dus alleen de tablet met filmpjes gebruikt, zonder die spiegel, dan zie je gewoon iemand die iets voordoet. En dat is, zoals ik het ervaren heb, voor de meeste mensen niet bedreigend.”

Gerjanne: “Ik heb inderdaad ook wel eens gehoord dat mensen bang zijn voor hun spiegelbeeld, al ben ik het zelf nog niet tegengekomen. Ook in de wetenschappelijke literatuur heb ik er niets over kunnen vinden. Juist ook daarom, wilde ik dit heel graag testen. En tot nu toe heb ik nog van niemand gehoord dat mensen er bang van werden.
Waar we nog wel naar kunnen kijken in de toekomst, is wie je in het filmpje laat zien bij welke persoon. Vindt een man het bijvoorbeeld fijner om alleen filmpjes met een man te zien? En wil een vrouw graag alleen filmpjes met een vrouw, of juist andersom? Of moet je vooral op zoek naar personen die empathisch overkomen? Ook daar wordt onderzoek naar gedaan en daar kunnen we gebruik van maken."

Op de hoogte blijven van de ontwikkelingen? Volg ons op Facebook. Je kunt ook een e-mail sturen naar: info@gerjannevangink.nl